Co to jest litografia?
Litografia to stosunkowo młoda technika, wynaleziona pod koniec XVIII wieku, choć pierwsze próby trawień na kamieniu w celu przygotowania go do druku podjął około 1430 roku Austriak Michael Gerecht. Litografia jest techniką graficzną druku płaskiego, co oznacza, że powierzchnie drukujące i niedrukujące są na tej samej płaszczyźnie. Wynalazcą tej techniki jest, urodzony w Pradze w 1771 roku, Alois Senefelder, niedoszły prawnik, aktor i autor sztuk teatralnych, który szukał łatwego i taniego sposobu drukowania własnych tekstów literackich. Drogę, którą doszedł do swojej metody, wynalezionej w 1798 roku, tak opisał:
„Wziąłem dobrze wypolerowany kamień, który porysowałem mydłem. Następnie na powierzchnię kamienia wylałem lekki roztwór gumy, a później przesmarowałem powierzchnię gąbką nasączona tłustą farbą. Kiedy to zrobiłem, wszystkie miejsca, które były zatłuszczone, zaczerniły się, podczas gdy inne zostały białe”.
W technice litografii rysunek wykonuje się na wapiennym kamieniu litograficznym specjalną kredką lub tuszem. Następnie kamień pokrywa roztworem kwasu azotowego z dodatkiem gumy arabskiej. Powierzchnię rysunku zwilża się wodą i pokrywa farbą, którą chłoną jedynie miejsca zarysowane. Odbitki wykonuje się przy użyciu specjalnej prasy. Aby zamiast litografii zrobić kamienioryt lub kwasoryt kamień litograficzny trzeba poddać obróbce, rysunek wyryć na nim lub wytrawić.
Litografię spośród innych technik graficznych wyróżnia nie materiał, z którego wykonana jest matryca, lecz to, że druk jest płaski. Techniką druku płaskiego jest także algrafia, w której kamień zastępuje się płytą aluminiową. W technikach takich jak miedzioryt, staloryt, mezzotinta, sucha igła powierzchnia drukująca jest niżej niż reszta płyty, a druk wklęsły, a w przypadku drzeworytu czy linorytu, gdy odbijają się te części matrycy, które są ponad powierzchnią płaską, druk określany jest jako wypukły.
Ryciny w technice litografii rozpowszechniły się w XIX wieku. Wykorzystywana była do tworzenia zarówno dzieł sztuki, jak i ilustracji różnego typu wydawnictw. Lata 30. XIX przyniosły wynalazek chromolitografii czyli litografii barwnej, w której każdy kolor na odbitce uzyskiwany był z innej płyty litograficznej. Techniki tej używano do reprodukowania malarstwa i drukowania plakatów i rycin.
Litografia - wybitni twórcy rycin
Jednym z największych mistrzów polskiej litografii był Leon Wyczółkowski. Artysta zainteresował się grafiką pod koniec lat 90. XIX wieku. Początkowo stosował różne techniki m.in. algrafię i akwafortę, by po 1910 roku skupić się już głównie na litografii. Tworzył portrety, martwe natury, widoki drzew, kwiatów, architektury. Litografie barwne, ale także czarno-białe, zajmują ważne miejsce w dorobku malarza, grafika i ilustratora Józefa Rapackiego, ucznia Wojciecha Gersona w warszawskiej Klasie Rysunkowej i Floriana Cynka w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, pobierającego nauki także w prywatnej szkole Fehera w Monachium. Ryciny Rapackiego wydawało w rocznikowych tekach wiedeńskie wydawnictwo „Jahresmappe der Gesellschaft für vervielfältigende Kunst”, oficyna z którą w latach 1898-1922 współpracowali najlepsi europejscy graficy przełomu XIX i XX wieku z: Austrii, Belgii, Czech, Francji, Holandii, Niemiec, Szwajcarii i Włoch, wśród artystów polskiego pochodzenia również Armin Horowitz, grafik, ilustrator, a także malarz portrecista i pejzażysta. Wybór litografii dostępnych w sprzedaży w Polsce jest bardzo duży. Prace wykonane w tej technice wystawiane są na większości aukcji i znajdują się w stałej ofercie wielu galerii.
Ryciny botaniczne i zoologiczne - litografie ERNST STUDIO
Zobacz również inne artykuły o historii grafiki:
ZAINTERESOWANIE GRAFIKĄ W POLSCE
LITOGRAFIA (tu jesteś)
GRAFIKI BOTANICZNE i ZOOLOGICZNE