Grafika - rozwój kolekcji rycin w Polsce
W Polsce największe zainteresowanie grafiką przypada na wiek XVIII. Wówczas też powstało najwięcej zbiorów tworzonych przez magnackie rody Potockich, Krasińskich, Lubomirskich, Czartoryskich. Liczące najwięcej eksponatów i najcenniejszą kolekcję zgromadził król Stanisław August Poniatowski. Królewski Gabinet Rycin obejmował rysunki i ryciny głównie z okresu od XVII do XVII wieku, ułożone tematycznie w specjalnych tekach. W 1818 roku, dzięki staraniom Stanisława Kostki Potockiego, zbiór kupiono od spadkobierców Stanisława Augusta Poniatowskiego dla Uniwersytetu Warszawskiego. Sam Potocki, na potrzeby kolekcji tworzonej przez uniwersytecką bibliotekę, przekazał część własnego zbioru rysunków i rycin, wśród których znalazły się dzieła mistrzów szkół europejskich z okresu XVI do XVII wieku. Nazwa kolekcji króla, Gabinet Rycin, została zachowana i objęła cały zbiór będący w posiadaniu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Tragiczne wydarzenia w historii Polski nie oszczędziły kolekcji. Po upadku Powstania Listopadowego została wywieziona do Petersburga. Stała się wówczas częścią zasobów Carskiej Akademii Sztuk Pięknych i powiększyła się o przyłączone do niej kolekcje Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Eustachego Sapiechy z Dereczyna. Zbiór powrócił do Warszawy w 1923 roku na mocy traktatu ryskiego.
W latach 20. i 30. XX wieku był sukcesywnie powiększany o cenne nabytki, wśród których znalazło się archiwum rycin Tylmana z Gameren, kolekcje rycin Dominika Witke-Jeżewskiego, pochodzące z okresu od XVI do XVIII wieku drzeworyty chiaroscuro ze zbiorów Izydora Krzemickiego oraz grafiki z przełomu XIX i XX wieku kolekcjonowane przez Henryka Grohmana. Do wybuchu II wojny światowej Gabinet Rycin był nie tylko najstarszym publicznym zbiorem grafiki i rysunku w Polsce, ale również największym. Liczył wówczas ponad sto tysięcy obiektów. Straty poniesione w czasie wojny szacuje się na około 60 procent. Kolekcja, mimo tak znacznego uszczuplenia, ze względu na walory artystyczne i wartość historyczną, stanowi cenne dziedzictwo.
Gabinet Rycin obecnie obejmuje około 50 tysięcy prac, rycin luźnych i w woluminach oraz rysunków o różnorodnej tematyce pochodzących głównie z okresu od XVII do XVII wieku, Od roku akademickiego 2001/2002 zbiór znajduje się w nowej siedzibie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Jest przechowywany i sukcesywnie uzupełniany.
Jako instytucja Gabinet Rycin prowadzi działalność naukową, edukacyjną i wystawienniczą. Po okresie dużej popularności grafiki w wieku XVII, które zaowocowało powstaniem kolekcji magnackich, kolejne ożywienie nastąpiło na przełomie wieku XIX i XX wraz z zainteresowaniem się tą dziedziną sztuki przez przedstawicieli inteligencji, głównie prawników i lekarzy. Kolekcje, które tworzyli miały za zadanie przede wszystkim dokumentowanie historii kraju i jego dziedzictwa kulturowego. Większość powstających wówczas zbiorów miała charakter dydaktyczno-patriotyczny.
Kolekcjonerzy zaczęli doceniać walory estetyczne rycin, i ze względu na nie dobierać prace, dopiero pod koniec XIX wieku. Większość prac z tego okresu i wcześniejszych znajduje się obecnie w zbiorach publicznych, w zasobach muzeów i bibliotek, jednakże pewien procent jest dostępny na rynku dzieł sztuki, w ofercie domów aukcyjnych, antykwariatów i prywatnych kolekcjonerów sprzedających grafiki za pośrednictwem internetowych portali zakupowych.
Ryciny botaniczne polskiej artystki w kolekcji ERNST STUDIO
Zobacz również inne artykuły o historii grafiki:
ZAINTERESOWANIE GRAFIKĄ W POLSCE (tu jesteś)
GRAFIKI BOTANICZNE i ZOOLOGICZNE